Fonds voor gemene rekening? Per 1 november 2022 registratie in UBO-register verplicht

Het UBO-trustregister komt, net zoals het UBO-register 1, voort uit EU-regelgeving. In het Nederlandse rechtssysteem kennen wij de trust niet, dat is een Angelsaksische rechtsfiguur. Nederland heeft echter het fonds voor gemene rekening (FGR) aangemerkt als een soortgelijke juridische constructie, zodat deze fondsen de verplichting hebben zich te registreren en hun uiteindelijk belanghebbenden (de UBO’s) te vermelden.

Er is sprake van twee soorten fondsen voor gemene rekening (FGR): het open fonds en het besloten fonds. De UBO-registratie gaat gelden voor beide soorten. Het FGR kent drie partijen: de participanten (de economische eigenaren), de beheerder (die het vermogen beheert) en de bewaarder (de juridische eigenaar). Alle partijen krijgen te maken met het nieuwe UBO-register. 

Het FGR is een veelgebruikte structuur voor familiefondsen en wordt daarnaast ook gebruikt bij het zogenoemde box-hoppen. Het box 3-vermogen wordt daarbij verplaatst naar box 2. Het FGR is in het verleden ook gebruikt door DGA’s om vermogen van hun BV zonder belastingheffing af te splitsen naar een VBI (Vrijgestelde Beleggingsinstelling). Al deze FGR-en hebben de verplichting hun UBO’s te registreren in het UBO-register 2.*​

In het UBO-register 1 ben je globaal een UBO als je meer dan 25% eigendoms- of zeggenschapsbelang in bijvoorbeeld een BV hebt. Voor het UBO-register 2 geldt een veel uitgebreider UBO-begrip. Bij een FGR is iedere participant een bezits-UBO, ongeacht de grootte van zijn belang. Het gaat hier dus om de economische eigendom. Daarnaast is de beheerder ook zogenaamde zeggenschaps-UBO. Ook de oprichters van het FGR worden vermeld in het UBO-register.

Let op: alleen natuurlijke personen kunnen UBO zijn. Als bijvoorbeeld een BV participeert in een FGR, dan zijn alle aandeelhouders van die BV UBO voor het UBO-register 2, ongeacht of ze UBO zijn voor UBO-register 1 of niet.

Het UBO-register is een openbaar register. Degene die het register wil inzien, moet zich laten registreren en een beperkte vergoeding betalen. Er kan alleen op naam van een entiteit worden gezocht, het is niet mogelijk op naam van een persoon te zoeken. In het openbare deel van het register staan de eerste vijf gegevens vermeld (zie de tabel met UBO-informatie). Banken, fiscalisten, accountants en notarissen kunnen alleen maar de gegevens zien van het openbare deel. De Financial Intelligence Unit Nederland (FIU) en bevoegde autoriteiten, bijvoorbeeld de Belastingdienst, kunnen meer gegevens zien. 

Omdat een FGR niet hoeft te worden ingeschreven in het Handelsregister van de KvK, hoeft het fonds geen jaarcijfers te publiceren. In het UBO-register 2 wordt voor het FGR alleen duidelijk wie de eigenaren zijn en wie zeggenschap heeft, maar hoeveel vermogen er in het fonds zit is niet terug te vinden.

Het is de bedoeling dat het register vanaf 1 november 2022 open staat voor inschrijving. FGR-en die op 1 november al bestaan moeten zich vóór 1 februari 2023 inschrijven en de UBO-gegevens aangeleverd hebben. Op 1 november is het voor derden nog niet mogelijk om het register te raadplegen. Dit komt in een latere fase.

Ook de terugmeldplicht voor banken en andere dienstverleners wordt gefaseerd ingevoerd. Deze plicht houdt in dat deze instellingen – net als bij het UBO-register 1 – het aan de KvK door moeten geven als de melding van de UBO niet of onjuist is gedaan. Doen ze dit niet, dan kunnen hoge boetes volgen.

De beheerder van het FGR moet de gegevens voor de registratie aanleveren. Op een speciale website van het ministerie van Financiën kunt u zien welke gegevens er nodig zijn. Omdat een en ander nogal complex is, raden we u aan te overleggen met uw fiscalist, accountant of notaris.

*Beleggingsfondsen die onder AFM-toezicht staan en aangeboden worden aan honderdvijftig of meer deelnemers hoeven geen UBO-gegevens van hun deelnemers te registreren. 

Geschreven naar de stand van zaken op 19 oktober 2022.