Geld, emotie en psychologie
We denken dat we weloverwogen, rationele beslissingen over geld nemen. Niets is minder waar.
Behavioral finance is de boeiende wetenschap waarin psychologie en economie samenkomen in het onderzoek naar menselijke beslissingen bij financiële zaken. Het blijkt dat financiële beslissingen vaak allesbehalve rationeel worden genomen en dat er veel emotie aan te pas komt. We maken systematische denk- en beoordelingsfouten. Het is intrigerend waarom mensen – onbewust – financiële beslissingen nemen die tegen hun belang indruisen.
Beleggers, adviseurs en portefeuillebeheerders hebben er dan ook baat bij om zich meer bewust te zijn van hun besluitvorming om zo niet in psychologische valkuilen te trappen. Er zijn typische beleggerseigenaardigheden zoals overmoed, een selectief geheugen, kuddegedrag en verliesaversie.
4 Valkuilen
1. Overmoed is het vermogen van mensen om zich verstandiger of bekwamer in te schatten dan het geval is. Vaak wordt die overmoed gevoed door een aantal successen waarbij de belegger minder kritisch wordt. Moedig zijn is geen slechte eigenschap, maar het wordt schadelijk als een belegger denkt de wijsheid in pacht te hebben. Doorgaans is alle informatie in de markt verdisconteerd.
2. Overmoedig gedrag kan ook een selectief geheugen met zich meebrengen. Wij onthouden een pijnlijke gebeurtenis of ervaring uit het verleden niet graag. Helemaal niet als we zelf de veroorzaker zijn. Als we vinden dat we een goede belegger zijn, herinneren we ons niet graag die beleggingsmiskleun. Dat tast ons zelfbeeld aan. We zullen ons het verleden selectief herinneren, zodat het aansluit bij onze behoeften en ons zelfbeeld intact laat. Aan die verkeerde beleggingsbeslissing denken we niet meer.
3. Tegen de stroom in durven gaan is iets waar veel mensen moeite mee hebben. Toch kan het zich bij beleggen uitbetalen om niet met de kudde mee te gaan. Het is goed om de waan van de dag te laten varen en te kijken naar de fundamentele beleggingscasus van een bedrijf (waarom zou ik hierin moeten beleggen?), naar de mogelijke aanjagers van de aandelenkoers en nog belangrijker: of de koers al in beweging is.
4. Mensen neigen ertoe om de pijn van verlies sterker te voelen dan het genot van winst. Dit verlangen om financiële pijn te vermijden - verliesaversie - kan ertoe leiden, dat beleggers slecht presterende aandelen of beleggingsfondsen in hun portefeuille te lang aanhouden in de ijdele hoop op een ommekeer. Ze hadden beter de verliesgevende belegging tijdig kunnen verkopen en hun verlies kunnen nemen.