Box 3-uitspraak Hoge Raad: wat betekent dit voor u en uw fiscaal partner?
Op 6 juni 2024 heeft de Hoge Raad uitspraak gedaan over box 3. De Hoge Raad oordeelt in deze arresten dat box 3 nog steeds in strijd is met het Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens (EVRM). Dit geldt zowel voor de herstelwet (voor de belastingjaren 2017 tot en met 2022) als voor de overbruggingswet (vanaf 2023). Voor box 3 moet niet een forfaitair rendement, maar het werkelijke rendement leidend zijn. Daarmee bevestigt de Hoge Raad het eerdere Kerstarrest.
In deze blog zetten wij op een rij wat de uitspraak betekent voor fiscaal partners.
Fiscaal partners: samen aangifte inkomstenbelasting doen
De Belastingdienst gebruikt de term ‘fiscaal partnerschap’ om aan te geven dat u samen met uw partner aangifte inkomstenbelasting kunt doen. U mag dan bepaalde inkomsten en aftrekposten zo gunstig mogelijk tussen u en uw partner verdelen. Maar het is niet verplicht om samen aangifte te doen, u kunt als fiscaal partners ook ieder apart aangifte inkomstenbelasting doen.
Wanneer bent u fiscaal partner? In de volgende situaties mag u samen aangifte inkomstenbelasting doen:
- u bent getrouwd;
- u heeft een geregistreerd partnerschap;
- u bent niet getrouwd en heeft geen geregistreerd partnerschap, maar er staat wel iemand ingeschreven op uw woonadres en u voldoet aan één van de aanvullende voorwaarden. Voorbeelden van de aanvullende voorwaarden zijn:
- u bent allebei meerderjarig en heeft samen een notarieel samenlevingscontract afgesloten;
- u heeft samen een kind;
- een van u beiden heeft een kind van de ander erkend.
Een totaaloverzicht van alle aanvullende voorwaarden vindt u op de website van de Belastingdienst.
Verdeling box 3-grondslag
Het is bij de verdeling van uw box 3-vermogen niet van belang of u in gemeenschap van goederen of op huwelijksvoorwaarden bent getrouwd of dat u bij een geregistreerd partnerschap wel of geen partnervoorwaarden heeft opgesteld.
Fiscaal partners moeten hun gezamenlijke box 3-grondslag verdelen. De box 3-grondslag bestaat uit de bezittingen minus de schulden van beide partners op 1 januari, verminderd met het heffingsvrij vermogen van beide partners (2024: € 114.000). De verdeling hoeft niet 50/50 te zijn maar mag in elke verhouding die de partners samen kiezen, als het totaal maar uitkomt op 100%. Met andere woorden: fiscaal partners kunnen dus niet het ene vermogensbestanddeel (bijvoorbeeld een beleggingsrekening met verlies) toerekenen aan de ene partner en een ander vermogensbestanddeel (bijvoorbeeld vastgoed met waardestijging) toerekenen aan de andere partner. Voor de berekening van de box 3-heffing per partner wordt vervolgens uitgegaan van het aan ieder toegerekende deel van de box 3-grondslag.
Iedere partner eigen keuze: forfaitair of werkelijk rendement
Fiscaal partners kunnen wel ieder een eigen keuze maken over het aan te geven rendement. In 2023 kan bijvoorbeeld de ene fiscaal partner kiezen voor forfaitaire heffing en de andere voor heffing over het werkelijk rendement. Maar daar valt eigenlijk geen voordeel mee te behalen, omdat de partners alleen hun aandeel in het totale box 3-vermogen kunnen verdelen en niet de vermogensbestanddelen zelf.
We maken de verdeling van het box 3-vermogen tussen fiscaal partners duidelijk aan de hand van een rekenvoorbeeld.
Voorbeeld
De heer Zwart (50 jaar) is getrouwd met mevrouw Van Geel (50 jaar) op huwelijkse voorwaarden. Zij hebben een zoon van 25 jaar. Ze werken beiden in loondienst. Hun box 3-vermogen bestaat uit:
- Spaarrekening (man): € 400.000, rente 3%
- Lening aan kind (vrouw): € 100.000, rente 2%
- Beleggingen (man): € 400.000 (dividend € 6.500, waardestijging € 8.000, kosten € 2.500)
- Vordering schuldigerkenning (vrouw): € 100.000, rente 6%
Forfaitaire box 3-heffing in 2023
Rendement banktegoeden: 0,92% x € 400.000 = € 3.680
Rendement overige bezittingen: 6,17% x € 600.000 = € 37.020+
Gezamenlijk forfaitair rendement: € 40.700
Effectief rendementspercentage: € 40.700 / € 1.000.000 = 4,07%
Gezamenlijke box 3-grondslag: € 1.000.000 -/- € 114.000 = € 886.000
Stel dat de partners ervoor kiezen om de gezamenlijke box 3-grondslag verdelen naar rato van hun vermogen (80/20). In dat geval is de volgende box 3-heffing verschuldigd:
- Man: 80% x € 886.000 x 4,07% = € 28.848x 32% = € 9.231
- Vrouw: 20% x € 886.000 x 4,07% = € 7.212 x 32% = € 2.307
Totale heffing € 11.538
Stel dat de partners kiezen voor een 50/50-verdeling, dan is de totale heffing 2 x € 5.769 en dus ook € 11.538.
Werkelijk rendement in 2023
Rente spaarrekening: € 12.000
Rente lening aan kind: € 2.000 +
Dividend beleggingen: € 6.500 +
Waardestijging beleggingen: € 8.000 +
Rente schuldigerkenning: € 6.000 +
Kosten: niet aftrekbaar
Werkelijk rendement: € 34.500
Uitgaande van dezelfde verdeling (80/20) is op basis van het werkelijk rendement de volgende box 3-heffing verschuldigd:
- Man: 80% x € 34.500 = € 27.600 x 32% = € 8.832
- Vrouw 20% x € 34.500 = € 6.900 x 32% = € 2.208
Totale heffing € 11.040
Stel dat de partners kiezen voor een 50/50-verdeling, dan is de totale heffing 2 x € 5.520 en dus ook € 11.040.
In dit voorbeeld is de box 3-heffing op basis van het werkelijk rendement gunstiger dan op basis van het forfaitair rendement. Partners kunnen kiezen voor een andere verdeling van de gezamenlijke box 3-grondslag, maar dat levert hier in beide situaties geen belastingvoordeel op.
Let op: u kunt niet per vermogensbestanddeel kiezen voor werkelijk of forfaitair rendement. De keuze die u maakt, betreft uw totale vermogen.
Wat betekent dit voor u?
Het bepalen van het werkelijk rendement in box 3 is afhankelijk van uw individuele situatie en kan complex zijn. Op dit moment is nog niet alles duidelijk. U kunt alvast het werkelijk rendement van uw box 3-vermogen in kaart brengen. Dan heeft u een indicatie wat aantrekkelijker is voor u: forfaitair rendement of werkelijk rendement. Als u denkt dat het werkelijk rendement voor u aantrekkelijker is, neem dan contact op met uw fiscalist.
Dit is de tweede blog in de serie over box 3. De volgende blog is ‘Box 3-uitspraak Hoge Raad: wat betekent dit voor uw beleggingsfonds?’ In de vierde en vijfde blog gaan we in op de gevolgen voor uw obligaties en vastgoed. Lees ook onze eerste blog over box 3: Hoge Raad: box 3 moet uitgaan van werkelijk rendement.
Geschreven naar de stand van zaken op 14 juni 2024.